Mindfulness

Mindfulness meditatie kan alleen echt begrepen worden door het te doen, maar om er een beeld van te geven zou je kunnen zeggen dat het een vrijwillige ommekeer van aandacht is naar het Meta level van bewustzijn: dat wil zeggen, bewust wording van de gevoelens, gedachten, neigingen of sensaties die op dit moment door je bewustzijn vloeien. In plaats van simpelweg op te gaan in gedachten, gevoelens, beelden of sensaties, wordt aandacht gericht op de inhoud van de geest. Hoe fenomenen vloeien wordt opgemerkt; hoe bepaalde ideeën keer op keer terug komen; hoe er reacties op ideeën en sensaties zijn, dat wil zeggen, verlangen om iets te krijgen, verlangen om iets te ontlopen (bijvoorbeeld gehechtheid, begeerte, bezorgdheid, angst, walging). De opkomst en ondergang van ideeën, gevoelens en sensaties word mindful gevolgd door een gedraging of acceptatie van wat zich dan ook presenteert. De gebruikelijke reacties en patronen van absorptie die leiden tot symptomen en problemen worden nu aandacht gegeven met geduldige acceptatie. In plaats van te denken, voelen en gedragen naar conditionering uit het verleden, is er nu een mogelijkheid om een ruimte te creeëren van mogelijkheden, en in die ruimte kan verandering optreden.

Eén voordeel is dus een verdiept inzicht in wat er gebeurt in je eigen geest. Hoe stel jij je ervaringen samen en hoe organiseer je deze? Creër je angst of depressie? Reageer automatisch met vermijding of sterke gevoelens wanneer je geconfronteerd wordt met een situatie die gerelateerd is aan de traumatische ervaring.

Er is een tweede en meer direct voordeel aan mindfulness meditatie. Een diepere staat van kalmheid resulteert als de bemiddelaar los koppelt van het onophoudelijke en vaak chaotische gestuiter van gedachten, gevoelens, beelden en sensaties. Doelloos innerlijk geklets, malen over het verleden en zorgen maken om de toekomst kunnen worden ervaren op een afstand, en een sensatie van vredigheid doordringt de geest, waardoor je meer en meer in het heden huist. In veel varianten van mindfulness worden sensaties geassocieerd met ademhaling als hoeksteen gebruikt, wat ervaren wordt als een rugsteun waaruit gedachten, gevoelens, beelden en sensaties ontspringen. De ademhaling wordt ook geassocieerd met acceptatie en bevrijding van bewuste onderbreking, net zoals het steeds meer bevrijd wordt van de invloed van absorpties in zorgen over het verleden of de toekomst. Dit resulteert in een natuurlijke vertraging van de ademhaling en activatie van het parasympatisch zenuwstelsel. Balans van de parasympatische en sympatische zenuwstelstels wordt subjectief ervaren als “ontspanning”, “kalmheid” en “vredigheid”.

Iemand met PTSS is blijven hangen in een staat van overdreven waakzaamheid en reactiviteit, altijd paraat om op een aanval te reageren; altijd paraat om een dreiging in dagelijkse gebeurtenissen die op elke mogelijke manier overeenkomen met het trauma waar te nemen; zenuwachtig, angstig; en er is een sterk verlangen om dreigingen te vermijden tot het punt waarop mensen zichzelf isoleren of proberen hun gevoelens af te stompen middels drugs en alcohol. Je kunt je lostgekoppeld voelen van anderen en jezelf, verloren in een poging om gevoelloos te zijn in plaats van pijn te voelen. Mindfulness helpt bij PTSS door het zenuwstelsel te kalmeren. Met continue oefening is er minder hyperreactiviteit.

Wanneer je simpelweg accepteert wat er in je opkomt in bewustzijn van moment tot moment, ben je direct bevrijd van automatische reacties. Het helpt je te realiseren dat je niet in gevaar bent op dit moment en dat je angst voort vloeit uit automatisch leren dat gebeurde tijdens het trauma. De beoefening van mindfulness helpt je ook het hoofd te bieden aan wat er ook maar in je op komt en deze te ontvangen met acceptatie, zoals beelden, gedachten, gevoelens of sensaties gerelateerd aan het trauma. Deze kalmte en inzicht helpen om het trauma te integreren; het genoeg mentale ruimte toe te staan zodat de natuurlijk heling processen kunnen optreden, de pijn vrij laten komen en je begrip van het trauma te veranderen; de betekenis van het trauma veranderend. Er is een groter gevoel van controle, wat paradoxaal vloeit uit acceptatie en loslaten. Het trauma wordt langzaamaan (of juist steeds sneller) een natuurlijk onderdeel van je persoonlijke verhaal en niet meer iets wat controle over jou heeft als een vervreemde, onverteerde ervaring.