Victim blaming is een bekend verschijnsel waarbij het slachtoffer de schuld krijgt van hetgeen er gebeurd is. De meest bekende victim blaming is: ”Had je maar niet daar moeten lopen om 3 uur ”s nachts in een kort rokje.” Een voorbeeld die zo bekend is dat je in je hoofd al genoeg scenario’s kan bedenken van de zogenaamde gevolgen van dit voorbeeld. Maar helaas komt victim blaming ook vaak voor als het gaat om traumatische bevallingen waarbij de zorgverlener subtiel of minder subtiel de schuld van de traumatische bevalling in de schoen shuift van de gebeurtenis of nog erger de vrouw zelf.
Traumatische bevalling ontstaan voornamelijk door de communicatie van de zorgverleners
Uit onderzoek blijkt dat: duidelijke uitleg, praktische en emotionele ondersteuning, en echt gehoord worden toch echt de sleutels zijn in het voorkomen van een traumatisch bevalling. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht door zorgverleners, is zo’n trauma zelden alleen maar het gevolg van een spoedkeizersnede, extreem veel bloedverlies of andere complicaties, maar veel meer van gebrekkige communicatie. Volgens de vrouwen die meewerkten aan het onderzoek hadden ze de bevalling niet als traumatisch ervaren als ze duidelijke uitleg en praktische en emotionele ondersteuning hadden gekregen, betrokken waren bij beslissingen en echt gehoord waren.
“Goede communicatie dus”, aldus Claire Stramrood, gynaecoloog in opleiding aan het UMC Utrecht en samen met gynaecoloog Martine Hollander van het Radboudumc hoofdonderzoeker van de studie. “Er wordt vaak gedacht dat interventies en complicaties, zoals een spoedkeizersnede of heel veel bloedverlies, de belangrijkste oorzaken zijn van een bevallingstrauma. Dat blijkt niet het geval”, aldus Stramrood.
Ontbreken van informed consent vaak het probleem
De meeste vrouwen geven aan dat betere uitleg en meer naar hen luisteren had kunnen helpen om hun trauma te voorkomen. Martine Hollander: “Goede communicatie klinkt zo makkelijk, maar toch geeft bijna de helft van de deelnemers aan ons onderzoek aan dat ze vaak niet wisten waarom iets wel of niet werd gedaan. Ook wordt veel genoemd dat ze niet goed geïnformeerd toestemming hebben kunnen geven (informed consent) en dat ze de controle over hun eigen bevalling kwijt waren. Dat is echt iets waar we veel meer aandacht voor zouden moeten hebben.”
Weghouden van informatie door zorgverleners
Ruim een derde van de vrouwen had niet het idee dat ze zelf iets hadden kunnen doen om hun trauma te voorkomen. Toch gaven veel vrouwen ook aan dat ze bepaalde interventies hadden willen vragen of weigeren, en dat ze zich beter of anders hadden willen voorbereiden op de bevalling.
In Nederland is er geen informed consent als je vaginaal bevalt
In Nederland is er echter nog steeds geen informatieplicht in de vorm van informed consent als je vaginaal wilt bevallen. Het gevolg hiervan is dat je eigenlijk een black box situatie tegemoet gaat waarbij je zeer, zeer vaak niet op de hoogte bent gebracht van hoe het er echt aan toe gaat in het ziekenhuis en tijdens de bevalling.
Ontbrekende nazorg
Wat opviel was dat veel vrouwen niet tevreden waren met de nazorg. Minder dan de helft van de vrouwen was op nacontrole geweest bij een zorgprofessional die ook daadwerkelijk bij de bevalling was geweest, en één op de vier vrouwen gaf aan dat niet is besproken hoe ingrijpend de bevalling voor hen was. Een gemiste kans, vindt Martine Hollander: “Juist zo’n nagesprek is enorm belangrijk: de vrouw kan haar verhaal doen en vaak helpt het ook als de verloskundige of gynaecoloog nog extra uitleg geeft als er vragen zijn over het verloop van de bevalling.”
Gevolg van ontbrekende nazorg
Veel verloskundigen hebben geen enkel idee wat echte lichamelijke nasleep is van een bevalling omdat ze simpelweg de vrouwen na de bevalling niet meer zien. Een vaginale bavlling heeft altijd gevolgen maar die feiten worden bijna angstvallig weg gehouden bij vrouwen en dat is best schandalig als je bedenkt van een vaginale bevalling zeer veel onomkeerbare lichamelijk gevolgen kan hebben.
Zorgverlener stop met victim blaming en kijk eerst naar jezelf!
Hoewel de resultaten van deze studie niet automatisch gelden voor alle vrouwen met een traumatische bevalling, zou het goed zijn als gynaecologen, verloskundigen, verpleegkundigen en kraamverzorgenden kennis nemen van de resultaten, vinden beide onderzoekers. Stramrood: “Dit is iets waar we als zorgverleners zelf wat mee kunnen. Bewustwording dat zoveel vrouwen een nare bevallingservaring hebben en hoe belangrijk onze rol is: of iemand zich hulpeloos en angstig, of juist veilig en gehoord voelt op zo’n belangrijke dag in haar leven”. Stop met de schuld te geven aan de zware bevalling, hoe had jij beter en liefdevoller kunnen communiceren?