Preventie van traumatische bevallingservaringen

Stichting Bevallingstrauma moedigt aan dat zorgverleners traumabewust te werk gaan, aangezien zo’n tien tot twintig procent van de moeders de bevalling als traumatisch ervaart, en wel één tot drie procent van alle vrouwen PTSS ontwikkelt, is het zeer belangrijk dat u zich als zorgverlener bewust bent van de grote rol die u speelt in het begeleiden en ondersteunen van uw cliënten. De communicatie tussen u en cliënt heeft vóór, tijdens, maar ook na de bevalling grote invloed op de beleving en ervaring van (toekomstige) moeders.

Attributie en preventieve factoren traumatische bevallingservaring

Uit onderzoek van Hollander et al. (2017) onder 2.192 moeders met een traumatische bevallingservaring bleek wederom het belang van de communicatie tussen cliënt en hulpverlener. Aan de moeders werd gevraagd welke factoren zij als (mede-)oorzaak van hun nare bevallingservaring toekenden en welke factoren hun bevallingstrauma mogelijk hadden kunnen voorkomen.
U kunt de volgende bevindingen als hulpverlener in ogenschouw nemen in de klinische praktijk.

Attributie van het bevallingstrauma (toegekend door moeders met een bevallingstrauma)

• een gebrek aan of verlies van controle (54.6% van de deelnemers gaven dit aan)
• angst voor levens- of gezondheidsgevaar voor de baby (49.9%)
• hoge pijn-intensiteit of fysiek ongemak (47.4%)
• communicatie/uitleg (43.7%)

Als hulpverlener kunt u het gevoel van controle van uw cliënt zoveel mogelijk waarborgen door bijvoorbeeld te alle tijden Informed Consent toe te passen en beslissingen van cliënt serieus te nemen. Ook is het van belang volledig te zijn in uw uitleg en na te gaan of cliënt alles heeft begrepen. Goede communicatie met cliënt is daarnaast enorm belangrijk voor een effectieve relatie en interactie. Zo bleek zelfs uit het onderzoek van Hollander et al. (2017) dat de interactie tussen patiënt en zorgverlener tijdens de interventie werd beoordeeld als een belangrijkere oorzaak van het bevallingstrauma dan de interventie zelf.

De vrouwen rapporteerden de volgende punten als factoren waardoor de hulpverlener het bevallingstrauma mogelijk had kunnen voorkomen:

Verbetering in het hulpverlenersmanagement (volgens moeders met een bevallingstrauma)

• de hulpverlener had niets kunnen doen (12.4% van de deelnemers gaven dit aan)
• communicatie/uitleg (39.1%)
• (meer) naar me luisteren (36.1%)
• me (meer of beter) emotioneel en praktisch steunen (29.7%)

Ook hier wordt het belang van effectieve communicatie en goede uitleg bevestigd. Ook het goed luisteren naar de moeders en het bieden van emotionele en praktische steun zijn enorm belangrijke factoren. Goed communiceren, volledig en duidelijk uitleggen en er écht voor iemand zijn kan al een groot verschil maken.

De vrouwen rapporteerden de volgende punten als factoren waardoor zij mogelijk zelf het trauma hadden kunnen voorkomen of de impact hadden kunnen beperken:

Verbetering in zelfmanagement (volgens moeders met een bevallingstrauma)

• niets (37% van de deelnemers gaven dit aan)
• vragen naar bepaalde acties/interventies (26.9%)
• het weigeren van bepaalde acties/interventies (16.5%)

Hierbij kan worden opgemerkt dat acties en interventies duidelijk en volledig uitgelegd moeten worden aan cliënten, bij voorkeur al in een vroeg stadium. Hiermee is de kans klein dat cliënten zichzelf achteraf kwalijk nemen dat ze hier niet naar hebben gevraagd of deze niet hebben geweigerd.

Belangrijke risicofactoren voor Posttraumatische Stressstoornis

Bevindingen uit onderzoek van Ayers et al. (2016) kunnen u als hulpverlener alert maken op eventuele risicofactoren van PTSS na de bevalling. Zo kunt u bij verhoogd risico op bevallingstrauma vooraf extra aandacht aan preventie besteden en tijdens of na de bevalling eventueel mede-hulpverleners inschakelen om adequate nazorg en steun te bieden en indien nodig juist te diagnosticeren en behandelen.

Risicofactoren vóór de bevalling (prepartum)

• depressie tijdens de zwangerschap
• baringsangst
• slechte gezondheid of complicaties tijdens de zwangerschap
• eerdere ervaring(en) met Posttraumatische Stressstoornis

Risicofactoren tijdens de bevalling

• subjectief negatieve eerdere bevallingservaringen
• operatieve bevalling (ongeplande keizersnee of vaginaal operatieve behandeling)
• een gebrek aan steun
• dissociatie

Risicofactoren na de bevalling (postpartum)

• inadequate coping (omgaan met de kwestie)
• stress
• depressie

Wij hopen dat u zich als zorgverlener bewust bent van uw rol vóór, tijdens en na de bevalling. U als zorgverlener kunt een verschil maken. Met name goede communicatie biedt houvast. Duidelijker uitleggen, praktisch en emotioneel ondersteunen en daadwerkelijk een luisterend oor bieden, verkleint de kans op trauma en alle nare gevolgen van dien voor moeders, partners en hun kind(eren).

Bronnen

Ayers S, Bond R, Bertullies S, Wijma K (2016) The aetiology of post- traumatic stress following childbirth: a meta-analysis and theoretical framework. Psychol Med 46(6):1121–1134.

Hollander, M. H., van Hastenberg, E., van Dillen, J., van Pampus, M. G., de Miranda, E., & Stramrood, C. A. I. (2017). Preventing traumatic childbirth experiences: 2192 women’s perceptions and views. Archives of Women’s Mental Health, 1-9.

Meer weten?

Volg dan de workshop “Preventie van traumatische bevallingservaringen” van Beval Beter.